FIETSEN: Salland

De provincie Overijssel kun je onderverdelen in Twente, Salland en de Kop van Overijssel (Steenwijkerland). Salland heeft de Sallandse Heuvelrug en enkele vooruitgeschoven solitaire heuvels zoals de Luttenberg, Lemelerberg, Archemerberg en Besthmenerberg. Oostelijk van de Sallandse Heuvelrug stroomt de Regge, die aftakt van de Schipbeek bij Diepenheim en bij Ommen uitkomt in de Overijsselse Vecht. En dan zijn er ook nog de drie onderling verbonden Overijsselse Kanalen, die medio negentiende eeuw zijn gegraven om de veengebieden rond de Sallandse Heuvelrug te ontsluiten. Al met al een prachtig gebied voor wandel- en fietstochten. Het moet er maar weer eens van komen, al zal er wel enige overlap zijn met eerdere fietstochten (‘Lageveld’. In: 1000110, 2019; ‘Overijssels Kanaal 1’. In: Siem Sing a Song, 2020; ‘Regge’. In: Paradijs, 2022).    

Dinsdag, 21 november 2023, start ik in het kleine dorp Haarle, ten westen van de Heuvelrug. Ik verwacht te starten bij een TIP (Toeristisch Informatie Punt), maar ik zie op de parkeerplaats slechts informatie over de lokale begraafplaats. Ik heb een paar kilometer aanrijroute, maar eenmaal onder de spoorlijn Zwolle–Almelo door zit ik op de zogenaamde Archemerroute van zestig kilometer.

Het is mistig en motregent lichtjes. Met de verkiezingen van morgen hoef ik me onderweg niet bezig te houden. Ik heb de keuze al gemaakt. Ben lid van Volt, maar stem strategisch op GroenLinks-PvdA. 

Midden in een weiland wordt het neerstorten van een Engelse bommenwerper herdacht: een bankje met zicht op zeven kruisen voor de slachtoffers, die overigens niet eens allemaal zijn teruggevonden.

Ik doe het eerste klimmetje de Luttenberg op, met mooie vergezichten. Het dorp met dezelfde naam huisvest het Sallands Landbouwmuseum De Laarman, vernoemd naar ene Jan Laarman die in 1738 hier ‘zijn huisje heeft geset’. Zijn erfgenamen zijn oude landbouwwerktuigen gaan verzamelen.

In het centrum kijk ik tegen een enorm rotsblok aan. Ik fiets eromheen en dan blijkt het een complete Lourdesgrot te zijn, gebouwd in 1914–1915 als bid- en rustplaats. In 1950 is het Mariabeeld eeuwigdurend verlicht als dank voor de behouden terugkomst van alle twintig Indië-gangers uit het dorp. Ik steek een kaarsje op voor recentelijk overleden zussen, maar dat kost heel wat moeite vanwege de vochtige lucifers.

Tussen Luttenberg en Lemelerveld passeer ik een voormalige zandwinning, de Reko-Plas, hermetisch afgesloten voor ‘Sapiens’, en dus een vrijplaats voor grote groepen eenden en ganzen. Een hobbyboer onderhoudt een aantal kamelen met hangbulten en ook een groepje bergschapen van het ras ‘Walliser Schwarznase’ uit Zwitserland. Je moet toch iets verzinnen om boven het maaiveld uit te steken.

Langs het Overijssels Kanaal (traject Deventer–Raalte–Lemelerveld) bereik ik het dorp Lemelerveld en kijk even in de rondte op de mooie voetgangersbrug over het Punt van Samenkomst, waar voornoemde traject aansluit op het traject Zwolle–Vroomshoop–Almelo.         

Via een mooi fietspad door de weilanden – waar totaal geen stijging in zit, maar toch Miga’s Bergpad is genoemd – bereik ik de westzijde van de Lemelerberg en de Archemerberg, vooruitgeschoven posten van de Sallandse Heuvelrug. Deze heuvels zijn wandelingen meer dan waard vanwege de uitgestrekte jeneverbesstruwelen, een schaapskudde, Park 1813 en de Dikke Steen (‘Lemelerberg’. In: Siem Sing a Song, 2020). Nevelzwammen vormen heksenkringen onder de bomen. Een bordje maant wandelaars om hun honden aangelijnd te houden omdat de schaapskudde in de buurt is.

Met uitzicht op de heuvels met heide en jeneverbesstruiken gebruik ik de lunch op een stichtelijk bankje: ‘Het is het beste voor een mens dat hij vreugde put uit alles wat hij onderneemt (Pred.3.22)’. Dat lukt me wel tijdens mijn wekelijkse dagtochten, maar minder bij de huishoudelijke plichten.

Bij een schuilhut met veel informatie over deze heuvels staat een draaiwiel waarmee je drinkwater voor je hond kunt oppompen. In de waterbak ligt een balkje. Niet zo maar een balkje in het wilde weg, maar strategisch geplaatst, gezien de ingekraste tekst op de pomp: ‘Balk in bak laten, kunnen vogels altijd drinken’.

Bij de parkeerplaats van ‘Restaurant De Nieuwe Brug & Reggetaria’ vergaap ik me aan een grote klimconstructie in een pretparkje en vraag me af wat een ‘Reggetaria’ is. Het kwartje valt pas als ik even om de hoek in buurtschap Nieuwebrug over de nieuwe brug de Regge passeer.

Buurtschap Eerde met Landgoed Eerde en Kasteel Eerde kondigt zich aan middels twee stenen vazen op een piedestal aan beide zijden van de doorgaande weg. In buurtschap Eerde ligt de Besthmenerberg met de zogenaamde Steile Oever, daar waar de Regge door de stuwwal is gebroken en deze heuvel heeft gescheiden van de Archemerberg.

De Baron van Pallandtlaan, vernoemd naar het geslacht dat het huidige kasteel in 1715 liet bouwen, leidt me naar het statige bouwwerk. Enkele percelen rond het kasteel worden hersteld in klassieke Franse tuinstijl, de zogenaamde Quinconce. De Quinconce (Latijn: Quincunx) is een vierkant met vijf elementen, vier in de hoeken en één in het centrum (zoals de vijf op de dobbelsteen).

Ik zak af naar het dorp Den Ham, waar ik buiten het dorp het clubhuis passeer van een supportersvereniging van FC Twente: Den Ham FC Twente Madness. De naam doet het ergste vermoeden.

Ik fiets vervolgens nog verder zuidelijk naar de bijzondere vistrap bij Hankate waar de Regge en het Overijssels Kanaal elkaar kruisen. De vissen hoeven overigens momenteel niet te traplopen, want van de vistrap is weinig te zien door de zeer hoge waterstanden.

Door natuurgebied Velderberg, waar de Beneden-Regge vrij spel heeft, volg ik de watermassa naar het noorden tot aan de Stuw van Archem. Hier voegt de Linderbeek zich bij de Regge. Een jaar geleden was het hier nog volop ‘werk in uitvoering’, al was het beeld van een liggende zeemeermin op een betonnen onderstel al geplaatst in de droge bedding (‘Regge’. In: Paradijs, 2022). Nu hangt ze in inmiddels veilig boven het water.  

‘Schaap op de rug, bel 06-23302171’, vraagt een bordje in een schapenweide. Ik denk meteen aan blauwtong, maar zelfs zonder blauwtong kan een schaap dat op de rug ligt niet zonder hulp overeind komen.

Het begint wat harder te regenen en ik moet nog zo ver. Maar de mooie bolle essen en de oude rietgedekte boerderijtjes en stallen met ouderwetse hooibergen maken de tocht toch bijzonder.

Ik passeer weer het Overijssels Kanaal, fiets een eind langs de Boksloot en de Eelerberg, het noordelijkste puntje van de Sallandse Heuvelrug.

Vlak voor de finish een groep ganzen in een stoppelveld met een signalement dat niet voldoet aan de ganzen die ik ken (grauwe gans, kolgans, rotgans, brandgans, Canadese gans, Nijlgans, Indische gans). Het blijkt de taigarietgans te zijn. Helemaal geen zeldzame wintergast, maar ja, eens moet de eerste keer zijn dat je hem bewust fotografeert, gadeslaat en het signalement opslaat op de harde schijf.  

[Beeldverhaal]

Gepost: 7 December 2023

VisitOost.nl–Archemerroute: 16, 02, 30, 29, 20, 19, 99, 71, 35, 74, 75, 76, 77, 89, 05, 25, 03, 85, 80, 18, 86, 79, 78, 07, 01, 19, 06, 10, 02, 16 (65 km)