FIETSEN: Stukje Betuwe

Vandaag, dinsdag 13 juni 2023, een fietsrondje door de Betuwse gemeente Buren, maar wel het deel ten oosten van het Amsterdam-Rijnkanaal, met de dorpen Eck en Wiel, Maurik, Rijswijk, Lienden, Ommeren en Ingen. Het Amsterdam-Rijnkanaal is eigenlijk het Amsterdam-Waalkanaal, want deze waterweg kruist de Rijn/Lek bij Wijk bij Duurstede, en loopt door tot de Waal bij Tiel.

Vanaf de Groene Entree Utrechtse Heuvelrug bij Amerongen spoed ik mij naar het pontveer Regina Fluminum II over de Rijn. In het tabaksveldje bij de Tabaksschuur (zie ‘Amerongen’) staat inmiddels de tabak één kontje hoog. In Amerongen word ik gepasseerd door een dame van middelbare leeftijd op een snelle fiets die zich van de ene prullenbak naar de andere begeeft. Eerst bij Kasteel Amerongen, vervolgens op de veerstoep. Uit de afvalbakken plukt ze de plastic flesjes en blikjes waar statiegeld op zit. De buit is behoorlijk en ze klaagt dat ze vergeten is een grote vuilniszak mee te nemen. Ze vertelt trots dat haar oogst dit jaar al vierhonderdtwintig stuks bedraagt. Dat zal toch niet veel meer opleveren dan vijftig euro, maar blijkbaar genoeg voor een nieuwe beroepsgroep. Ze heeft wel een abonnement op het veer en doet waarschijnlijk wat Drs. P zo mooi beschreven heeft: vice versa, heen en weer. Een fragment van dit liedje staat op een steen op de Rijnoever:

                              ‘Wij zijn hier aan de oever van een machtige rivier

                               De andere oever is daarginds, en deze hier is hier

                               De oever waar we niet zijn noemen we de overkant

                               Die wordt dan deze kant zodra we daar zijn aangeland

                               En dit heet dan de overkant, onthoudt u dat dus goed      

                               Want dat is van belang voor als u oversteken moet 

                               Dat zou nog best eens kunnen, want er is hier veel verkeer

                               En daarom vaar ik steeds maar vice versa heen en weer’

Op het Eiland Maurik fiets ik de doodlopende weg vice versa heen en weer naar het Amerongse stuwcomplex met waterkrachtcentrale. Er is een lange vistrap om de stuw heen gelegd. Op de Rijnoever staan enorme planten van de grote engelwortel in volle bloei. De stengel is paars en de plant heeft grote buikige stengelomvattende bladscheden, net als de reuzenberenklauw. Ik drink nog wel eens als aperitief een Benedictine likeurtje. Kneus je delen van de grote engelwortel – lees ik toevallig achteraf – dan zou je het aroma van de Benedictine moeten ruiken. Volgende keer uitproberen. 

Langs de Rijnbandijk bloeien inmiddels oranje havikskruid (net als in mijn achtertuin), Jacobskruiskruid (hoogtepunt van de bloei rond 25 juli, de naamdag van Sint Jacobus), akkerkool, kompassla, akkerwinde en pastinaak. De stengels van de wilde cichorei strekken zich in de berm, maar er is nog weinig bloei.

In een flits valt mijn oog op een enkele paarse bloem tussen de grassen. Het blijkt de paarse morgenster te zijn: primeur voor mij! Ooit ingevoerd als een Mediterraan groentegewas – witte schorseneer – is het in de loop der tijden vervangen door de ‘echte’ schorseneer.

Een informatiebord langs de dijk en richtingaanwijzer ‘Roodvoet’ vertellen het oorlogsverhaal van deze steenfabriek aan een oude Rijngeul. Vele boten hielden zich schuil in deze geul om aan vordering door de bezetter te ontkomen. Een munitietransport van de Duitsers leidde tot een vergissingsbombardement van de geallieerden op de fabriek, met burgerslachtoffers tot gevolg. Het complex is nog steeds (of opnieuw) een ruïne en helemaal van de buitenwereld afgesloten.

Ik bereik Rijswijk in het zuidoostelijke kwadrant van de kruising van Rijn en Amsterdam-Rijnkanaal. Rijswijk is vaak genoemd als de mogelijke locatie van het Romeinse Castellum Levefanum, maar dat staat nog steeds ter discussie. Vanaf de dijk bij Rijswijk een mooi zicht op Wijk bij Duurstede aan de overkant, waar in de Romeinse tijd de ‘limes’ de loop volgde van wat nu achtereenvolgens de Kromme Rijn, de Leidsche Rijn en de Oude Rijn is, om bij Katwijk uit te monden in de Noordzee. De huidige Rijn verandert dan ook bij Wijk bij Duurstede van naam, Nederrijn wordt Lek.      

Ik passeer de Prinses Marijkesluis in het kanaalpand tussen Rijswijk en Tiel en volg het kanaal stroomopwaarts, maar wordt na de Ravenswaaysebrug omgeleid. Waarschijnlijk vanwege werkzaamheden, daar waar de Mauriksche Wetering onder het kanaal wordt doorgeleid. Bermen kleuren wit van glad walstro. Een kiekendief jaagt een groep spreeuwen de stuipen op het lijf.

Ik zit weer langs het kanaal bij golfclub De Batouwe. Bij de Rooyensteinsebrug een prachtige pluk aardaker met zijn grote purperrode vlinderbloemen. Bij het Van Beuningengemaal, vlak boven Tiel, wordt de Linge onder het kanaal doorgeleid. Het gemaal loost overtollig water uit de Lingeboezem in het Amsterdam-Rijnkanaal.

In de buurt van de Linge gebruik ik de lunch onder een groepje hoge bomen, waaronder één enkele zoete kers waar de spreeuwen wel brood van lusten. Bij een brug over de Linge een akker met donkergroene tarwe omgeven door een rand van echte en reukeloze kamille. Manshoge zwarte mosterd bloeit in de bermen, de kaardenbol is bijna zover. In de sloten steken de bladeren van pijlkruid en waterweegbree omhoog, en bloeit de egelskop. De lisdodde steekt een jonge gele sigaar in de lucht.

Aan het Streekmuseum Baron van Brakell in Ommeren heb ik al eens aandacht geschonken tijdens een wandeling twee jaar geleden in het buitengebied van Lienden (‘Batouwe’. In: Eigen land laatst!, 2021).

Een veld met rogge wordt opgesierd door vele korenbloemen. Ik zou graag nog eens de zeldzame roggelelie tegenkomen, desnoods tussen één van de andere granen.

Via Ingen bereik ik tot slot weer de Rijn bij het Ingensche Veer dat me naar Elst aan de overkant vaart. De overkant wordt dan weer deze kant zodra ik daar ben aangeland.

[Beeldverhaal]

Gepost: 3 Juli 2023

Knooppunten: 65, 17, 76, 74, Eiland van Maurik v.v., 73, 37, richting 39, Kanaalweg met omleidingen, 72, 04, 03, 05, 06. 07, 78, 77, 41, 65 (45 km)