WANDELEN: De Haere

Tijdens de Koude Oorlog (1950–1968) werd de uiterst geheime IJssellinie opgetuigd om eventuele Russische tanks tegen te kunnen houden. Door de Waal af te sluiten bij Bemmel en de Nederrijn te blokkeren bij Arnhem, stroomde al het Rijnwater de IJssel in. Bij Olst kon de IJssel geblokkeerd worden om het water op te stuwen, zodat een zone, die liep van de Duitse grens bij Lobith tot aan Kampen, onderwater zou komen te staan. Landgoed De Haere lag op een verhoging langs de IJssel en vormde een ideale plek om de IJsselblokkade te verdedigen.

Maar eerst even aandacht voor de natuur en andere bijzonderheden van dit landgoed en het aansluitende ’t Nijendal iets verder naar het oosten. Eigenaar van deze twee landgoederen is de Stichting IJssellandschap, die in havezate De Haere kantoor houdt, in combinatie met horeca.

In de gracht rond het kasteel groeit watertorkruid, en in het bos overheerst op de bodem geel nagelkruid. Kamperfoelie is alom aanwezig en staat inmiddels in bloei. Langs de bosrand kijk ik uit over een enorm veld hennep, ik neem aan vezelhennep, want de planten staan dicht op elkaar om lange onvertakte stengels te vormen. Akkeronkruid melganzenvoet staat inmiddels ook in bloei.

Vlakbij het kasteel staat een kunstmatige ruïne in het park.  Bij binnenkomst in deze ‘folly’ klinkt een muziekstuk van de hand van ene André Manuel, mij onbekend, maar een bekende Twentse cabaretier. Eén uitspraak van hem bevalt me wel: “Neuken is dodelijk, het zorgt voor overbevolking. Weg met ons!” Voortschrijdend inzicht, zullen we maar zeggen. 

Het park heeft ook een hele grote zonnewijzer, die bijna een voetbalveld beslaat. Deze is van 2008 en lijkt totaal niet op de oorspronkelijke negentiende-eeuwse. Het is tien uur en woensdag, 28 juni 2023, dus maar een paar dagen verwijderd van de zonnewende van 21 juni. Ik wil even controleren of deze moderne zonnewijzer een beetje nauwkeurig is en op zijn minst volautomatisch corrigeert voor zomer- en wintertijd. Helaas, er is geen zon, alleen maar motregen.

Ik wandel door de vlindertuin met knoopkruid, duizendblad, margriet, kaasjeskruid, een klokje en Jacobskruiskruid. Geen vlinders, maar daar zal de statig rondstappende ooievaar wel debet aan zijn.

Een bordje geeft de route aan van de IJssel Biënnale 2023. Dit blijkt een tweejaarlijkse kunstroute te zijn langs de IJssel, van Ellecom tot Kampen, actief van 17 juni tot en met 17 september. Hier lijken ook de zonnewende van 21 juni en de equinox van 21 september – oftewel de zomer – leidend te zijn.

Ik passeer de spoorlijn Deventer–Zwolle en loop een eind langs de Zandwetering, een grotendeels gegraven watergang die ook loopt van Deventer naar Zwolle, bedoeld om de lage broeklanden aan de voet van de Sallandse Heuvelrug te ontwateren.

Inmiddels zit ik op landgoed ’t Nijendal, een kleinschalig ingericht landbouw- en bosgebied. Ik geniet van de rust en stilte op de onverharde paden, waar ik geen mens tegenkom, alleen mezelf (‘Weg met ons!’). De hazelaar staat in bloei, gewoon wilgenroosje bloeit. Zebrarupsen vreten Jacobskruiskruid kaal. Een zanglijster zingt, een koekoek slaat op hol en de tjiftjaf mekkert ertussendoor.

Ik kom door een verschraalde grasvlakte met bosschages van meidoorn en sleedoorn. Nieuwsgierig gemaakt door de ‘reclamefolder’ van het gebied, zoek ik naar bijzondere kruiden als korensla en groot spiegelklokje, maar vind ze niet. Bij een kleine waterpoel, omringd door bloeiende grote wederik en kattenstaart, vliegt een blauwe reiger op.

Af en toe moet ik oppassen dat ik niet op een piepklein padje of kikkertje stap. Maar het zijn er uiteindelijk zo veel dat ik me realiseer dat ik getuige ben van de ‘paddenregen’ op deze druilerige ochtend. Tijdens de ‘paddentrek’ ontwaken de volwassen padden in het voorjaar massaal uit hun winterslaap en gaan op weg naar hun geboortewater voor de voortplanting (zij mogen wel!). De uitwendig bevruchte eitjes worden in het water afgezet. Daarna verspreiden de volwassen padden zich over hun zomerbiotoop. De eitjes komen eveneens massaal uit en de kikkervisjes worden piepkleine padden, die zich ook vanuit de poelen verspreiden over het zomerbiotoop. Dit gebeurt vooral tijdens nat weer, en daar komt waarschijnlijk de naam ‘paddenregen’ vandaan.

Ik kom langs de driehonderd jaar oude boerderij Zoogenbrink, en er liggen mooie ecologisch beheerde akkers in de omgeving: graanvelden met grote hoeveelheden akkeronkruiden. Het ene veld haver is rijkelijk voorzien van knopherik in wel drie kleurvarianten (wit, geel en lichtpaars). Een ander veld haver ziet geel door klein streepzaad. En natuurlijk korenbloem op weer een andere graanakker. Ik neem een monstertje mee van een mij onbekend akkeronkruid: kleinbloemige amsickia uit de familie van de Ruwbladigen. Weer wat geleerd!     

Hengel staat in bloei, een halfparasiet op boomwortels. Wolfspoot, te herkennen aan de bijzondere bladvorm, bloeit nog niet. Koninginnekruid bijna. Dalkruid heeft inmiddels kleine groene besjes. De lijsterbes hangt vol met oranje-rode bessen. 

Ik passeer de poort van kasteel Groot Hoenlo, een imposant geheel langs de Zandwetering, tegenwoordig opgedeeld in enkele appartementen. Hier waart de geest rond van Harry Mulisch, die er een tijdje heeft gewoond. Hij beschreef het kasteel en enkele bewoners in ‘De ontdekking van de hemel’. Halverwege ‘die ontdekking’ ben ik afgehaakt toen ik me realiseerde dat ik nog niet klaar was met ‘De ontdekking van Nederland’.

Bij de spoorlijn is langs de Puinweg een Sherman tank ingemetseld, een onderdeeltje van de IJssellinie. Langs deze vrij rechte terugweg een akker met bijna oogstrijp koolzaad. Die is er vroeg bij!

Ik maak bij kasteel De Haere een extra rondje voor de overblijfselen van de IJssellinie. In de bossen van het landgoed ligt de commandobunker van de troepen die de IJsselblokkade moesten verdedigen. Er is zelfs een hospitaalbunker, waar momenteel riolering wordt aangelegd. Het werd tijd!

In de Rijksstraatweg (N337) is een groot inlaatwerk bewaard gebleven om het opgestuwde IJsselwater de binnendijkse landerijen te laten inlopen. Aan de voet van de sluis een waterpoel met bloeiende zwanenbloem en watertorkruid.

Aan de andere kant van de weg zoek ik naar de plek waar de stuw kon worden aangebracht in de IJssel. Er is weinig meer van over dan de plaveisels voor de toegang (militair terrein), waar overigens enkele planten poelruit prachtig bloeien. Aan de overzijde van de rivier staat nog wel een stenen of metalen wand waar iemand een spreuk op heeft gekalkt: ‘non geos coim’. Ik vermoed een schrijffout, want het enige dat ik kan bedenken is dat de schilder teleurgesteld is dat er geen ‘geocoin’ verborgen ligt, een variant van het ‘geocaching’ spel.  

Een mooie wandeling ondanks en dankzij de paddenregen.

[Beeldverhaal]

Gepost: 24 Juli 2023

De Haere en Nijendal gecombineerde wandelroute + stukje IJssellinie (16 km)