SELFIES: Zuid-Afrika – eSwatini

Maandag, 17 juli 2023. Marita en ik zijn vroeg wakker na een goede nachtrust. Er is in de omgeving van het hotel een wandeling uitgezet van ongeveer een uur, het Nyala Trail. Kan mooi vóór het ontbijt.

De wandeling loopt deels door bos, deels langs open terrein. Het bos hangt vol met een Solanum klimplant, een soort bitterzoet. Het blijkt de invasieve Braziliaanse nachtschade te zijn (Solanum seaforthianum). Langs de bosrand exemplaren van een grotere staande wilde aubergine (ook een Solanum). We zien een koppel nyala’s met kalf in de bosjes en enkele geel- of roodsnaveltokken vliegen over. Hoog boven andere struiken uit torenen enkele kandelaar’cactussen’ (Euphorbia).

Om negen uur op weg richting Swaziland, oftewel eSwatini zoals het recentelijk is omgedoopt door de koning. Allereerst even iets over de voor ons vreemde gewoonte om namen met een kleine letter te beginnen, terwijl de tweede letter een hoofdletter is. Dat zagen we ook al bij iSimangaliso. Een volledig overtuigende verklaring heb ik niet gehoord van Pieter, die er eigenlijk nooit bij stil heeft gestaan, maar het schijnt met de Bantoetalen te maken te hebben. Een woord begint eigenlijk nooit met een medeklinker. Bij wijze van spreken: Koffie wordt iKoffie of eKoffie. Niet zo gek in de tijden van eMail en eCommerce.

Terugrijdend over de wasbordweg zien we glansspreeuwen, een Afrikaanse hop en meerkatten. Opvallend het lastige onkruid Chromolaena odorata dat volop in bloei staat en andere vegetatie verdrukt. Het onkruid is verwant aan ons koninginnenkruid. Ook de wonderolieboom (Ricinus) staat in bloei. Langs de snelweg torenhoge bloeistengels van Agave die soms half over de weg hangen. De koortsboom wordt vaak aangeplant als laanboom en de verspreid voorkomende marula boom is momenteel bladloos, maar makkelijk herkenbaar aan de vorkachtige vertakking van de eindloten. Weer veel suikerrietplantages en citrus boomgaarden.

We passeren wederom vele kiepwagens met minerale grondstoffen die het land gaan verlaten. Of ze zijn beladen met steenkool en op weg naar de kolencentrales, die het niet lukt om de energievoorziening van het land op orde te krijgen. De dubbele kiepwagen met als eigenaar MacDonalds zal in elk geval niet vol zitten met hamburgers.

Tijdens de koffiestop krijgt Marita een Sunday Times van 16 juli te pakken. Wat houdt het land momenteel bezig? Een hoofdartikel gaat over illegale goudzoekers, die een aanwinst zouden zijn voor afgelegen dorpen. Ze brengen werkgelegenheid en geld in het laadje van de lokale middenstand. Dan wordt er geruzied over de gevangenisstraf van Jacob Zuma. Een of andere rechter heeft hem onterecht medisch verlof verleend. De Wildparken moeten zich gaan instellen op een droge, hete toekomst door klimaatverandering. Een vernietigend opiniestuk over Deputy President Mashatile, die een potentiële opvolger is van Ramaphosa volgend jaar, maar nu al vuile handen lijkt te hebben.

Eenmaal van de snelweg af, rijden we het laatste stuk naar de Lavumisa grenspost in rustig tempo door het Pongola Wildreservaat. We worden omringd door nyala’s, zebra’s, impala’s, meerkatten en als klap op de vuurpijl van dichtbij vier giraffen op een rijtje met de neuzen in dezelfde richting.

Na de nodige grensformaliteiten rijden we een ander land binnen. eSwatini is net als Lesotho een enclave in Zuid-Afrika, voor een klein deel de grens delend met Mozambique. De geschiedenis loopt net weer iets anders dan bij Lesotho. Blijkbaar hadden de Swazi’s wat minder te duchten van de Mfecane door Zoeloekoning Shaka. Eind negentiende eeuw zochten de Swazi’s bescherming bij de Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal) tegen de Britten, maar na de Tweede Boerenoorlog (1899–1902), die door de boeren werd verloren, werd Swaziland een Brits protectoraat, dat het bleef tot de onafhankelijkheid in 1968. Bij de Vijftigste Onafhankelijksdag in 2018 veranderde de absolute monarch Mswati III de naam Swaziland in eSwatini. Mbabane is de hoofdstad, maar Lobamba de koninklijke hoofdstad, waar de koningin-moeder resideert.

De koning is polygamist met vijftien vrouwen en een twee dozijn kinderen. Ieder jaar heeft hij de mogelijkheid om tijdens de traditionele ‘Reed Dance’ van tienduizenden maagden nog een extra vrouw te kiezen, maar zijn hofhouding kost inmiddels meer dan het hele nationale budget voor onderwijs en gezondheidszorg. Een grote meerderheid van de bevolking leeft onder de armoedegrens. De nationale munt is de lilangeni (meervoud: emalangeni), die net als de loti van Lesotho gekoppeld is aan de Zuid-Afrikaanse rand.     

Met ongeveer één miljoen inwoners is eSwatini dunbevolkt. Pieter denkt dat eSwatini het kleinste land van Afrika is. Laten wij nu net vorig jaar in echt het kleinste land op het Afrikaanse vasteland zijn geweest: Gambia! Er zijn overigens vijf eilandengroepen in Afrika die nog kleiner zijn.

Meteen opvallend langs de doorgaande weg zijn de bushaltes voorzien van een schuilhokje, waar de koeien dankbaar gebruik van maken. We rijden door een landschap met verspreid staande boerderijtjes met akkertjes en vee. Veel ‘acacia’ bushland, afgewisseld met suikerrietplantages, economisch het belangrijkste product. De suikerfabrieken draaien op volle toeren. Je kunt merken dat het klimaat steeds tropischer wordt.

De lunchstop is bij Restaurant Kamsholo, dat de honingdas als embleem heeft. Breek Pieter de bek niet open! Tijdens de Covid periode, toen het toerisme op zijn gat lag, heeft Pieter zich vol overgave op de bijenteelt en honingproductie gestort. De passie spat er vanaf! Zijn voornaamste vijand was de ‘ratel’ (honingdas), die zelfs leeuwen van zich af weet te houden. Bijenkasten heeft hij in een mum van tijd overhoop gehaald. Wij zeggen ‘zo sterk als een beer’, maar in het Afrikaans ‘zo sterk als een ratel’.

In de tuin van het restaurant staat de mooie bergaloe (Aloe marlothii) in bloei, die we al zo veel langs de wegen hebben gezien. Enkele karakteristieke rondavels zijn onderdeel van het hotelgedeelte.   

Marita heeft in KwaZulu-Natal al enkele sterk gekleurde keitjes verzameld om te proberen er kleurstof mee te maken voor haar geometrische tekeningen. Hier zien we plots langs de weg enkele felgekleurde hoopjes stenen of steenpoeder liggen. Wat is het? Minerale kleurstoffen? Verschillende kleuren op dezelfde plek? Als we autonoom waren geweest, waren we hier zeker gestopt, wat zeg ik, we zouden er zeker tien kilometer voor zijn omgereden. Dat is het nadeel van ondergaan in een groep. Zo kan ook ik mijn belangstelling voor vogels niet helemaal botvieren zoals ik zou willen.

Bij Lobamba, de koninklijke hoofdstad, verlaten we de snelweg en gaan richting de Mantenga Lodge. We installeren ons in de kamers van het mooie hotel en Marita en ik besluiten een wandeling in de omgeving te maken. De Mantenga Lodge ligt vlakbij een luxere buitenwijk van Lobamba. eSwatini mag dan een veiliger land zijn dan Zuid-Afrika, dat zou je niet zeggen als je al die hoogspanningsdraden ziet bovenop de omheining van de luxe ommuurde woningen van de rijken. José krijgt zelfs bij het omzeilen van de slagboom van het hotel een rotschok van de hotelomheining, die ook onder hoogspanning staat. Ze heeft er zeker een dag knap last van.

We maken enkele foto’s van bekende en onbekende planten in de bermen en langs de muren, vooral nog meer invasieve Solanum soorten, zoals de wollige nachtschade (S. mauritianum) en de kleverige nachtschade (S. sisymbriifolium).

Op een vijfhonderd meter van het hotel ligt een gezellig hoekje met winkeltjes en kleine eettentjes. Goed voor een drankje, en Marita schaft zich een koperen armbandje aan.

[Beeldverhaal S628]

[Doorklikken naar volgende verhaaltje S629]

Gepost: 15 Augustus 2023