SELFIES: Zuid-Afrika – Waarom?

Eigenlijk stond er dit jaar een autovakantie in Noord-Spanje op het programma, maar door enkele knipperende dashboard lampjes rezen de twijfel of we dat onze stokoude Opel Zafira nog wel aan moesten doen op zijn oude dag.

Marita kwam met het alternatief van een rondreis door het oostelijke deel van Zuid-Afrika, met voor mij een flinke dosis safari en natuur, en voor haar voldoende andere elementen tussendoor. Dat was niet aan dovenmansoren gericht.

Ik ben één keer voor werk in Zuid-Afrika geweest (2003), om samen met collega Joe Cobbinah uit Ghana enkele onderzoeksinstituten, zowel in Johannesburg als Kaapstad, te bezoeken in het kader van PROTA (Plant Resources of Tropical Africa). De info uit dit grote documentatieproject over de nuttige planten van tropisch Afrika zou me deze reis nog wel eens van dienst kunnen zijn. Een kort uitstapje destijds vanuit Pretoria naar Nationaal Park Pilanesberg was een ‘voorsmakie’ voor het betere safari werk.

Marita is tweemaal voor haar werk bij Wageningen University in Zuid-Afrika geweest (2016 en 2018). Wageningen University en Stellenbosch University zijn partners in het uitwisselen van studenten. Dochter Ilse heeft eind 2019 drie maanden stage gelopen (gedragspsychologie) bij een bedrijf in Kaapstad, is in het uitgaansleven beroofd van halskettinkjes (gewoon afgerukt!) en van haar telefoon, maar heeft desondanks genoten en het verblijf bekroond met de diepste bungyjump ter wereld vanaf de Bloukrans Brug op de Tuinroute.

De geschiedenis van Zuid-Afrika is gecompliceerd, maar deze reis is de gelegenheid om iets meer over het land te weten te komen. De prehistorie is slechts deels ontrafeld, maar de vele fossielen en rotstekeningen in grotten getuigen van een belangrijke rol in de evolutie van mensapen naar aapmensen. ‘Sapiens’  verschijnt op het toneel zo’n 250,000 jaar geleden. Vanaf ongeveer 150,000 jaar geleden zijn de voorouders van de Khoisan de oorspronkelijke bewoners van het land. Een paar duizend jaar geleden migreren Bantoevolken vanuit Centraal en West-Afrika naar het zuiden.

De geschreven geschiedenis begint in 1652, wanneer Jan van Riebeeck op Kaap de Goede Hoop een verversingspost inricht voor de schepen van de VOC (Verenigde Oostindische Compagnie), het begin van een steeds verder uitdijende blanke kolonisatie. Tijdens een wandeling in de omgeving van Culemborg kwam ik het geboortehuis van Jan van Riebeeck tegen, nu een klein ‘apartheidsmuseumpje’ (zie: ‘Culemborg’).

Onze Nederlandse voorouders hebben dus een grote stempel gedrukt op dit land. Er is één Nederlands woord dat de hele wereld kent: apartheid! Deze politiek van de blanke nationalistische machthebbers van na de Tweede Wereldoorlog leidt tot intern en wereldwijd protest. Het ANC (African National Congress) wordt onder leiding van Nelson Mandela gewelddadiger, wanneer blijkt dat geweldloosheid tot niets leidt. Zuid-Afrikaanse producten (zoals Outspan sinaasappels) worden geboycot. Groothandel Makro, ook actief in Zuid-Afrika, ziet enkele Nederlandse filialen in vlammen opgaan door actiegroep Ra-Ra, voordat het zich uit Zuid-Afrika terugtrekt.

Met de afschaffing van de Apartheid in 1990 zijn de Zuid-Afrikaanse problemen niet voorbij. De regenboognatie heeft een grote meerderheid van zwarte Afrikanen (80%), vooral de Bantoevolken Zoeloe en Xhosa, terwijl de Khoisan (Bosjesmannen en Hottentotten) tot een kleine minderheid zijn verworden. De blanke Afrikaners (merendeels van Nederlandse en Engelse afkomst) maken zo’n tien procent van de bevolking uit. Daarnaast een flinke groep kleurlingen (10%), waaronder Kaapse Maleiers, afstammelingen van slaven uit Nederlands-Indië. En een paar procent Indiërs, afstammelingen van slaven overgebracht uit India.

Nu Nederland recentelijk excuses heeft aangeboden voor het slavernijverleden in Suriname en de Antillen, laten ook Zuid-Afrikaanse nazaten zich horen. Zij menen ook recht op excuses te hebben en aanspraak te kunnen maken op een deel van het Bewustmakingsfonds.

Wij gaan het onder ogen zien tijdens een groepsreis van 11–24 juli 2023 in het oostelijke deel van Zuid-Afrika. Zuid-Afrika is opgedeeld in negen provincies. De negentiende-eeuwse Britse Kaapkolonie bestaat nu uit de provincies Westkaap, Noordkaap en Oostkaap. Voormalige Boerenrepubliek Oranje Vrijstaat is nu de provincie Vrijstaat. Boerenrepubliek Natalia heet nu KwaZulu-Natal. Boerenrepubliek Transvaal omvatte de huidige provincies Gauteng, Mpumalanga, Limpopo en een groot deel van Noordwest. En dan heb je nog de twee onafhankelijke koninklijke enclaves Lesotho en eSwatini (Swaziland), waarover later meer.

Van Johannesburg in de grootstedelijke provincie Gauteng gaan wij ons begeven door de provincie Vrijstaat naar de grens met Lesotho, dan door KwaZulu-Natal naar de kust van de Indische Oceaan, in noordelijke richting dwars door eSwatini, dan naar het Krugerpark in de provincie Mpumalanga, en vervolgens via de Panoramaroute in deze provincie terug naar Johannesburg.

‘Ry versigtig en beperk u spoed.’

[Beeldverhaal S621]

[Doorklikken naar volgend verhaaltje S622]

Gepost: 10 Augustus 2023