WANDELEN: Havikerwaard

Mijn wandeling op dinsdag, 6 juni 2023, gericht op de Havikerwaard langs de IJssel, begint bij Kasteel Middachten in De Steeg. De tuinen van het kasteel zijn op dinsdag niet opengesteld. Bovendien betaal je acht euro en dat is ongetwijfeld gerechtvaardigd, maar te veel voor een vluchtig bezoekje. De boerderijen, die bij het landgoed horen, zijn te herkennen aan de witte luiken met een rode rand.

Op de voorgevel van het kasteel trekt een prachtig wapen met Latijnse spreuk mijn aandacht: ‘Malo mori quam foedari’ (Liever dood dan onteerd). Dat was de lijfspreuk van Godard van Reede (1644–1703). De adellijke families Van Reede (Kasteel Amerongen) en Raesfelt (Kasteel Middachten) raken verbonden door huwelijk in 1666. Godard van Reede volgt Stadhouder Willem III van Oranje naar Engeland, wanneer die de Engelse troon bestijgt. Willem III wordt echter niet zonder slag of stoot door Schotland en Ierland geaccepteerd. Het is deze Godard van Reede die Ierland voor de koning onder controle brengt.

Het zeventiende-eeuwse kasteel Middachten ligt strategisch tussen de Veluwezoom en een bocht van de IJssel. In deze bocht zijn aan de overkant de Rhederlaagse plassen gegraven, en nu is K3Delta in de volgende bocht – de Havikerwaard – hetzelfde aan het doen. Uiteraard onder het motto: ‘We laten het mooier achter dan we het aantroffen’. Verder liggen er nog enkele grote melkveebedrijven met productiegraslanden. “Jazeker”, zegt Marita, “Tijdens de middelbare school kwam ik vaak spelen op boerderij Havikerwaard 49, de boerderij van vriendin Marga van der Weele”. Daar kom ik langs en zal erop letten.

Langs de paden in het bos rond het kasteel groeit de adelaarsvaren en bloeit het gras kropaar overvloedig. In de houtwallen langs de extensieve graslanden ten noorden van autoweg A348 bloeit rode kornoelje. Mooi te herkennen aan een goocheltrucje: trek een blad voorzichtig horizontaal in tweeën; de twee helften blijven door bijna onzichtbare draden van de nerven aan elkaar hangen. Ook het duizendblad staat in volle bloei. Het karrenpad door de weilanden passeert zelfs twee voorden door kleine beekjes. De grasmus zingt in het hoge gras.

De autoweg A348 die het gebied in tweeën splitst ga ik over en dan bevind ik me volgens een bordje in de Havikerwaard. Langs deze Eikenstraat staan enkele hoge bomen van de Spaanse aak, die meestal voorkomt als een heggenplant van bescheiden hoogte.

Ik mag door de weilanden struinen en zie langs de eerste  houtwal valeriaan in bloei en ín de houtwal bitterzoet in alles en iedereen omhoog klimmen. Langs een volgend weiland voert kleefkruid met piepkleine bloempjes de boventoon. Vervolgens langs een ziek essenlaantje. Bij een betonnen drinkbak kan ik even mijn dorst lessen op deze zomerse dag – wel met water uit mijn eigen rugzak.  

De madelief mag dan recentelijk tot nationale bloem zijn verkozen, hij is in deze productieweilanden nergens te bekennen. De pas gemaaide graslanden worden hier zelfs al intensief beregend.

Het Broek is een overgebleven stukje bos waar de vogels het voor het zeggen hebben. De haagbeuk kennen we vooral als heggenplant, maar hier staat een enorm exemplaar in volle bloei. Even verderop voel ik druppels terwijl de hemel onbewolkt is: een hoge wilg is aan het zweten.   

Een auto van het Muskusrattenbeheer passeert me, terwijl ik foto’s sta te nemen van een prachtig insect op fluitenkruid. De naam kon niet beter gekozen zijn: pyjamaschildwants, rood met zwarte strepen.

Ik bereik de IJsseldijk en zie in de berm echte kruisdistel, grote klit en – helaas – heel veel Japanse duizendknoop. Ik negeer alle ‘Verboden Toegang’ bordjes van K3Delta om zo dicht mogelijk door de weilanden langs de IJssel te wandelen. Als sportvissers hier wel mogen komen, dan ben ik vandaag een sportvisser die zijn hengel is vergeten.

Er staan tal van leuke plantjes tussen de stenen beschoeiing, zoals enkele ‘wilde’ populaties van bieslook, echte en reukeloze kamille, bitterzoet, muurpeper, heksenmelk, wede en een fijnstraal. Ondertussen passeren het beladen zandschip Farber uit St. Nyk (St. Nicolaasga voor de buitenlanders) en de lege Pluto uit Hamburg elkaar op het water. In de omgewoelde grond bij de zandwinner groeit zelfs het piepkleine rood guichelheil.

Op deze afgelegen plek ligt een gigantisch dekstation voor paarden. Er wordt flink geld verdiend in de zaadindustrie. Maar er zijn ook pretspuiters zoals Jonathan M., die onlangs een donorverbod kreeg opgelegd. Hij had trouwens wel mooie manen.

Ik passeer de grote zandplassen, die straks kunnen concurreren met de Rhederlaagse Plassen aan de overkant. In de spaarzame begroeiing ontvouwt klein springzaad zijn bloempjes.

Ik loop de straat Havikerwaard op en neer tot huisnummer 49. Het melkveebedrijf blijkt inderdaad nog in de familie Van der Weele te zijn. Langs deze weg een akker in plaats van weiland: tuinboon met de bekende zwarte luizen.

Terug over de Eikenstraat richting autoweg. Langs de weg bloeien de wilde rozen en de bramen. Maak nog een foto van een twee essen naast elkaar, de één dood, de ander halfdood.

De Havikerwaard is een beetje een teleurstelling. Enerzijds omdat er nog te intensief wordt geboerd (geen madeliefjes!) en anderzijds omdat er nog te veel wordt gerommeld voor de zandwinning. Kortom, om het netjes te zeggen, het gebied is nog niet uitgekristalliseerd. Ik hoop dat K3Delta het gebied mooier achterlaat dan het nu is.

Terug in de extensieve weilanden van Kasteel Middachten, koester ik dan ook de gewone wrattige pad die het pad oversteekt, en de witte kwikstaart die een eindje met me mee vliegt. Ik hoor een putter en ben al blij met een kleine ereprijs en een piepklein vergeet-mij-nietje.

[Beeldverhaal] 

Gepost: 26 Juni 2023

Trage Tocht De Steeg p.p. (17 km)