FIETSEN: Bron van de Dommel

Op dinsdagavond, 5 augustus 2025, komen we ieder apart aan bij ‘Vrienden op de Fiets’ Erik en Dorien in Pelt in een supermodern huis, waar we tegen een iets hoger ‘Vrienden’ tarief ieder onze eigen tweepersoons slaapkamer hebben. Omdat ik de thermostaat ’s avonds een graadje lager zet (airco!) krijg ik de volgende dag een opslag van vijf euro aan mijn broek! Vanuit een centrale controlekamer kunnen ze blijkbaar alle ventilatiesystemen in de gaten houden. We hadden bijna gevraagd waar de camera’s hangen. Maar het was heel gezellig met huisman-duiker Erik en boekhoudster Dorien.

Pelt is ontstaan uit een fusie van Neerpelt en Overpelt. Toevallig is er momenteel in het centrum een tweejaarlijks internationaal fotofestival gaande, ‘Lens op de Mens’. Honderden fotopanelen is een beetje veel, maar het veraangenaamt onze wandelingetjes in de binnenstad. Er zitten pareltjes tussen.

De katholieke Kempenaren kennen uiteraard de zeven sacramenten (doopsel, vormsel, enzovoort), maar horeca ‘Het 8^ste Sacrament’ heeft nog een aanvulling, waarschijnlijk ‘brouwsel’.  

Op onze eerste tocht op woensdag, 6 augustus 2025, ligt de focus op de bron van de Dommel. De Dommel is ongeveer honderdtwintig kilometer lang, waarvan vijfendertig in Belgisch Limburg en vijfentachtig in Noord-Brabant. De bron ligt op het Kempisch Plateau iets ten zuiden van Peer en de monding in de Dieze bij ’s-Hertogenbosch.

Ik heb het grootste deel van de Dommel inmiddels bewandeld en befietst, van ’s-Hertogenbosch tot aan Bezoekerscentrum De Wulp bij Neerpelt in het grensoverschrijdend natuurpark Hageven–Plateaux (‘Grenzeloze Dommel’. In: Lustrum, 2017). Nu dan het laatste (eerste!) stukje.

De Dommel stroomt door Pelt en we starten bij een brug met de Bemvoortse watermolen net buiten de stad. Al rond 700 A.D. wordt deze watermolen voor het eerst genoemd en is daarmee een van de oudste van België.

Wat direct opvalt zijn de zeer duidelijke knooppuntenbordjes in Belgisch Limburg. Ook op andere manieren wordt het de fietser gemakkelijk gemaakt: ‘Fietsherstelzuilen’ om je band te plakken of de ketting er weer op te leggen. En gemarkeerde fietsroutes zoals ‘Boerenloeren’ en ‘Bruegelroute’.

De wegbermen zitten vol met luzerne. De lucht vol met het lawaai van straaljagers afkomstig van het militaire vliegveld Kleine-Brogel.

We passeren in de Dommelvallei de Heesakkerheide met de Sevensmolen, een fraaie houten standerdmolen oftewel staakmolen. Op een eilandje in een bosven een grote installatie natuurkunst ‘Terug naar de wortels’. Je zou het een gigantische eendenkorf kunnen noemen, gevlochten van wilgentenen.

In Peer staat de Reus van de Kempen, een laat-middeleeuwse toren van vijfenzestig meter, die onderdeel was van de stadsmuren en vestingwerken. Schip en koor van de Sint-Trudokerk zijn er later tegenaan geplakt. Het fraaie naastgelegen voormalige stadhuis in renaissancestijl, nu horeca, is een prachtplek voor onze koffiepauze. Enkele strandstoelen ‘#Visit Peer’ bieden mooi uitzicht op de Reus.

Als tastbaar bewijs van de ‘Bruegelfietsroute’ een paneel langs de weg met het schilderij ‘Hooioogst’ van Pieter Bruegel de Oude (1565). Landschapsschilders vonden inspiratie in het rustieke landschap van de Kempen.

Op een stil landweggetje klinkt plots een kort dof alarm. Even later weer. Het wordt luider. Waar komt het vandaan? De laatste, meest harde doffe dreun komt uit de boom waar we onder staan. Een raaf heeft genoeg van ons en neemt de benen.

Een bewoner in een dorp zonder naam heeft zijn erf, tuin en overtuin volgezet met allerlei oude gebruiksvoorwerpen en andere rommel. Het bord met de zin ‘Het schuurtje moet bij het huisje blijven (Fries spreekwoord)’ kan ik niet laten schieten. Het bekende spreekwoord betekent dat je zuinig moet zijn en niet meer moet uitgeven dan je hebt. Maar er is geen woord Fries bij!

Na een kleine dertig kilometer naderen we het brongebied van de Dommel. Dichter dan dit bijna dichtgegroeide slootje kunnen we niet bij de bron komen, want die ligt nog iets zuidelijker in een verboden militair domein. De waterstroom wordt gehinderd door een dichte begroeiing van lisdodde, koninginnenkruid en reuzenbalsemien.

Wij fietsen om het militaire terrein heen langs Oudsbergen en Houthalen-Helchteren. Voor ‘Zelfpluk blauwbessen’ en ander zachtfruit maken we geen tijd vrij. Horeca met de bijzondere naam ‘Aen de Bullenschool’ blijkt gevestigd in de voormalige basisschool van het gehucht De Bullen. We weten de ‘Koffie met Vlaamse vlaai’ te weerstaan.

We denken een kapelletje te zien in de bosrand, maar het is een ‘Troostplek’, waar je troost kunt putten uit de aanwezige en aangeplante planten en bloemen. Een initiatief van Ferm, ‘het leukste vrouwennetwerk van Vlaanderen’.

Aan de rand van het militaire terrein (Nato-schietveld) een groot ven. Afgezien van enkele grauwe ganzen is er echter geen water- of oevervogel te bekennen. We hebben de stellige indruk dat het droevig gesteld is met de vogelstand in België. Volgens het infobord is het hele militaire domein een uitzonderlijk rijk natuurgebied. Hopelijk weten de schutters het op waarde te schatten, want wij mogen er niet in.

Over de wolf hoor je in België niet zo veel. Misschien zijn ze er al langer aan gewend. In elk geval waarschuwen verkeersborden in bosrijk gebied niet alleen voor overstekende herten en wilde zwijnen, maar ook voor overstekende wolven.

Enkele akkers zijn volledig bedekt met het gebladerte van pompoenen, met eronder verscholen de oranje vruchten in allerlei maten.

Vlakbij Houthalen lunchen we in het natuurgebied Kelchterhoef met enkele Hoeves. Onze voorkeur gaat uiteraard uit naar Hoeve Jan, maar die is nog niet open. Dus wordt het de Abdijhoeve.

De Kelchterhoef is weer onderdeel van De Wijers, een gebied met meer dan duizend vijvers op de hellingen van het Kempisch Plateau, waarvan vele worden gebruikt voor de viskweek.

Net buiten Helchteren ligt Kasteel Den Dool met daarin gevestigd sinds 1994 Brouwerij Ter Dolen. We permitteren ons om zo’n speciaal biertje te beproeven.

De rest van de terugweg levert niet zo veel nieuws op. De bermen staan vol met gewone hennepnetel.

Maar dan passeren we bij Hechtel een kleine waterloop met de aanduiding Nete. We zitten onverwacht in het brongebied van de Grote Nete (stroomgebied Schelde), hemelsbreed nog geen anderhalve kilometer verwijderd van de Dommelvallei (stroomgebied Maas). Afijn, over de Nete komen we nog uitgebreid te spreken.

[Beeldverhaal]

Gepost: 22 Augustus 2025

Fietsknooppunten: Pelt, 245, 206, 207, 530, 531, 77, 04, 75, 317, 538, 539, 273, 274, 05, 517, 516, 515, 258, 257, 256, 245, Pelt (80 km)